Jak leczyć traumę i nie tylko – o terapii EMDR

Terapia EMDR (z angielskiego – Eye Movement Desensitization and Reprocesing), czyli w tłumaczeniu: Desensytyzacja i Przetwarzanie poprzez Ruchy Gałek Ocznych. Ta choć trudno brzmiąca nazwa stanowi innowacyjną metodę psychoterapeutyczną, która zyskała uznanie w dziedzinie psychologii klinicznej i neurologii. Jest oparta na licznych badaniach naukowych i ma udowodnioną skuteczność w leczeniu PTSD (zespół stresu pourazowego) oraz innych zaburzeń związanych ze stresem i traumą, a także znajduje zastosowanie i przynosić efekty w terapii zaburzeń lękowych, depresji i innych problemów psychicznych. Obecnie terapia EMDR jest rekomendowana przez WHO, Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne i Psychologiczne oraz Międzynarodową Organizację Stresu Traumatycznego jako skuteczna metoda leczenia.

Aby jeszcze bardziej przybliżyć zrozumienie założeń tej metody, postaramy się wytłumaczyć termin desensytyzacji.
Desensytyzacja to nic innego jak technika przezwyciężania własnego strachu. Przeprowadzana jest etapowo i polega na obniżeniu wrażliwości (odwraźliwieniu) organizmu na bodziec lękowy. Regularna ekspozycja (zaplanowana etapowo z terapeutą, w odpowiednich warunkach) na coś czego się boimy, prowadzi do stanu, gdy u Pacjenta zostają wygaszone negatywne emocje w reakcji na bodziec wywołujący lęk. Coś, co wcześniej kojarzyło się bardzo negatywnie, zaczyna być nam obojętne. W ten sposób dochodzi do uwolnienia sie przed reakcjam na lęk w postaci unikania czy od samego strachu.

Wracając do samej terapii EMDR, poza zjawiskiem odwraźliwienia podstawową jej cechą jest dodatkowe wykorzystanie stymulacji sensorycznej, najczęściej poprzez ruchy gałek ocznych, choć mogą to być również bodźce dźwiękowe lub dotykowe. Pacjent podczas sesji skupia się na konkretnych wspomnieniach, doświadczeniach lub emocjach, co przyspiesza proces przetwarzania i integracji trudnych doświadczeń, zmniejszając ich negatywny wpływ emocjonalny.

Chcemy zaznaczyć, że sesje terapii EMDR, mają określony plan i przebiegają według określonych etapów, które obejmują:

• zebranie informacji o Pacjencie,
• naukę technik radzenia sobie ze stresem, (w tym techniki wyciszające czy „gruntujące”),
• wybór wspomnień do pracy terapeutycznej,
• przeprowadzenie desensytyzacji poprzez skupienie się na trudnym wspomnieniu i stosowanie stymulacji sensorycznej,
• wzmocnienie pozytywnych przekonań, „odzyskiwanie życia po traumie”,
• monitorowanie postępu i ewentualne przetwarzanie kolejnych wspomnień traumatycznych.

Terapia EMDR opiera się na założeniu, że wiele problemów psychicznych wynika z nieprawidłowego przetwarzania przez mózg trudnych doświadczeń. To właśnie „nieprawidłowa pamięć” wydarzenia traumatycznego może prowadzić do intruzywnych wspomnień w postaci np. flashback’ów, powracających dręczących snów, reakcji dysocjacyjnych czy unikania bodźców przypominających traumatyczne doświadczenie (np. miejsc, osób). Charakterystyczna jest także stała zmiana w pobudliwości, która najczęściej występuje w postaci: drażliwości, wzmożonej czujności, trudności z koncentracją czy trudnościami ze snem. Organizm takiej osoby czuję się jakby był w stałej sytuacji alarmującej. Metoda EMDR dąży do odblokowania procesu przetwarzania pamięci, umożliwiając prawidłową integrację wspomnień i tym samym wyciszenie organizmu wraz z redukcją objawów potraumatycznych.

Mechanizm działania terapii EMDR jest porównywany do fazy snu REM (sen płytki), co może pomagać w przetwarzaniu emocjonalnie trudnych doświadczeń. Podczas sesji EMDR, skupienie uwagi na trudnych wspomnieniach w połączeniu ze stymulacją sensoryczną zmniejsza poziom emocjonalnego pobudzenia związanego z tymi wspomnieniami.

Terapia EMDR – dla kogo?
Czy ma zastosowanie tylko przy PTSD?

Terapia EMDR jest najczęściej stosowana w leczeniu PTSD, ale ma potwierdzoną efektywność także przy leczeniu depresji, zaburzeń lękowych, zaburzeń dysocjacyjnych, zaburzeń odżywiania i innych problemów psychicznych. EMDR jest również wykorzystywana w terapii osób pracujących w służbach mundurowych i ratunkowych, a także w interwencjach kryzysowych – nie tylko przy traumach prostych, ale także przy tych wielokrotnych, złożonych. Jest uznana za jedną z bardziej skutecznych metod terapeutycznych w leczeniu traumy. Terapia EMDR jest na tyle uniwersalna, iż może być adresowana do bardzo różnych grup pacjentów, niezależnie od ich wieku czy stanu fizycznego. Należy jednak o tym pamiętać, że jej zastosowanie należy rozważyć indywidualnie wraz z terapeutą, biorąc pod uwagę stan psychiczny Pacjenta.

Czym różni się terapia EMDR od innych terapii?

Przede wszystkim to co wyróżnia terapię EMDR od Przedłużonej Ekspozycji (PE), która jest równie zalecaną i przynoszącą efekty metodą leczenia to fakt, że nie wymaga szczegółowego i wielokrotnego omawiania i przywoływania w pamięci minuta po minucie wydarzenia traumatycznego. Koncentruje się bezpośrednio na pamięci i ma na celu zmianę sposobu przechowywania pamięci w mózgu, zmniejszając w ten sposób i eliminując problematyczne objawy .
Odróżnia ją od innych terapii skoncentrowanych na traumie fakt, że nie obejmuje kwestionowania dysfunkcyjnych przekonań. Praca terapeutyczna EMDR jest możliwa także dla osób, które mają problemy np. z otworzeniem się na sesjach i długotrwałym uczestnictwem w terapii mówionej, które jest charakterystyczne dla klasycznych procesów psychoterapeutycznych. Terapię EMDR można przeprowadzić także w mniejszej liczbie sesji niż inne psychoterapie.

W kontekście kompleksowego podejścia do leczenia traum, terapia EMDR stanowi cenne narzędzie w arsenale współczesnej psychoterapii, oferując nadzieję wielu osobom borykającym się z konsekwencjami trudnych doświadczeń życiowych. Warto rozważyć konsultację z terapeutą EMDR, który posiada specjalistyczne wykształcenie i umiejętności aby przeprowadzić Pacjenta przez ścieżkę zdrowienia w bezpieczny sposób. Jeśli Ty lub ktoś bliski cierpi na skutki traumy lub inne zaburzenia emocjonalne rozważ podjęcie takich oddziaływań terapeutycznych.

W Klinice Psychoterapii i Rozwoju In My Mind terapię EMDR wykonuje mgr. Kamil Florczyk. Serdecznie zapraszamy na wstępną kwalifikację, gdzie wspólnie zostanie ustalony dalszy plan leczenia oraz możliwości wdrożenia terapii EMDR.